Το ψυχολογικό αποτύπωμα του χάους

Κοροϊδεύουμε ἀλύπητα στὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης τοὺς συνωμοσιολόγους. Στὴν πραγματικότητα ὅμως, κοροϊδεύουμε τοὺς ἑαυτούς μας. Γιατί ὅσο καὶ ἂν ὑπερθεματίζουμε γύρω ἀπὸ τὴν ἀτομική μας ὑπεροχή, ὡς ἰδιῶτες ποὺ διακρίνονται γιὰ τὸν ὀρθολογισμό τους, ἡ κοινωνία ποὺ συναποτελοῦμε θὰ εἶναι πάντα ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ εὔρωστους ἐκτιμητές του ποιοὶ εἴμαστε.

Ἀντὶ νὰ κουνᾶμε τὸ δάχτυλο μὲ περιφρόνηση, προτείνω νὰ ξεκινήσουμε νὰ ἀναλογιζόμαστε μὲ ἐνσυναίσθηση. Μιὰ χρήσιμη ἀφετηρία, θὰ ἦταν νὰ προσπαθήσουμε νὰ ἀπαντήσουμε στὸ ἑξῆς ἐρώτημα: Τί κάνει μιὰ «μανούλα» νὰ περιφρονεῖ γεμάτη καχυποψία τοὺς καρποὺς τῆς σύγχρονής ἰατρικῆς καὶ νὰ ἐναποθέτει τὴν τύχη τοῦ σπλάχνου της στοὺς νεοχίπηδες τοῦ ἀντιεμβολιαστικοῦ κινήματος; Καὶ γενικότερα. Γιατί εἶναι τόσο θελκτικὲς οἱ θεωρίες συνωμοσίας;

Ὁ κόσμος μας χαρακτηρίζεται ἀπὸ ὁλοένα καὶ αὐξανόμενη πολυπλοκότητα. Χάος, κυριολεκτικά! Καὶ ὁ ἀγῶνας τοῦ ἀνθρώπου νὰ ὑποτάξει αὐτὸ τὸ χάος εἶχε ἀνέκαθεν ἀπώλειες. «Βάνω τάξη στὴν ἀναρχία, δίνω πρόσωπο, τὸ πρόσωπο μου, στὸ χάος» γράφει ὁ Καζαντζάκης στὴν Ἀσκητική. Καὶ δὲν ἦταν οὔτε ὁ πρῶτος οὔτε ὁ τελευταῖος ποὺ συνέδεσε τὴν ἀναζήτηση ὑπαρξιακοῦ νοήματος μὲ τὶς ψυχολογικὲς συνέπειες τοῦ Δεύτερου Νόμου τῆς Θερμοδυναμικῆς στὸν ἄνθρωπο.

Τί γίνεται ὅμως ὅταν δὲν μποροῦμε οὔτε νὰ ἀγνοήσουμε οὔτε νὰ τιθασεύσουμε τὸ χάος ποὺ μᾶς περιβάλλει; Ὅταν διαπιστώνουμε ὅτι ξαφνικὰ μαζεύτηκαν πολλά; Ἀναζητοῦμε παρηγοριὰ σὲ ἁπλοϊκὰ σχήματα καὶ ἑρμηνεῖες. Τί ὡραῖα θὰ ἦταν νὰ μπορούσαμε νὰ βροῦμε ἕναν βολικὸ ἀποδιοπομπαῖο τράγο γιὰ ὅλα τὰ δεινὰ τοῦ κόσμου; Φταῖνε λοιπὸν οἱ Ἑβραῖοι. Φταῖνε οἱ τραπεζῖτες. Φταίει ὁ Παγκόσμιος Ὀργανισμὸς Ὑγείας.

Ὑπάρχει συλλογικὴ σωτηρία; Φρονῶ πὼς ναί. Χρειαζόμαστε ὅμως ἀνθρώπους τοῦ πνεύματος, νὰ γίνουν φάροι στὰ σκοτάδια μας. Ὄχι κάποια πνευματικὴ ἐλίτ, ἀκατάδεχτη καὶ ἀποξενωμένη. Ἀλλὰ ἀνθρώπους ποὺ θὰ ἀφήσουν γιὰ λίγο στὴν ἄκρη τὴν «κριτικὴ» φιλοσοφία τῆς ἀπρόσωπης βεβαιότητας ποὺ ὅπως γράφει ὁ Ε. Παπανοῦτσος «τηρεῖ μίαν αὐστηρὴ ἐποχὴ ἀπέναντι στὰ κοινὰ προβλήματα τοῦ βίου» καὶ θὰ ἔρθουν κοντὰ στὸ σύγχρονο ἄνθρωπο. Γιὰ νὰ τοῦ προτείνουν πρακτικὲς ἀπαντήσεις στὰ μεγάλα του ἀδιέξοδα. Γιὰ νὰ ἀποτελματώσουμε! Γιὰ νὰ μὴ μείνει κανεὶς πίσω! Ὑπάρχουν τέτοιοι Ἕλληνες; Καὶ ἂν ναί, γιατί κρύβονται τώρα ποὺ τοὺς ἔχουμε ἀνάγκη;